ولی با گذر زمان ایرادات جاده به خصوص در چهل کیلومتر حدفاصل تونل‌ها و ۲۰ کیلومتر گردنه صعب العبور با شیب بسیار زیاد به سمت قزل اوزن و بالعکس خود را بیشتر نشان داد و باعث وقوع تصادفات مرگبار و فوت بسیاری از هموطنان شد که در کنار عوامل انسانی عدم احتیاط، خودروهای ناایمن و مغایر با استانداردهای جهانی، جاده نامناسب و کم ظرفیت برای انتقال ترافیک استان اردبیل به آزاد راه تبریز زنجان نیز در ردیف متهمین قرار گرفت.

و اکنون بعد از حدود 12 سال از افتتاح جاده اردبیل سرچم خبرهایی از تغییر مسیر به سمت میانه از سوی مدیران و نماینده های مجلس شورای اسلامی استان اردبیل به گوش می رسد. ادعایی که بعد از پیشنهاد 4 بانده کردن جاده اردبیل-سرچم مطرح شده و معلوم نیست این آزمون‌ و خطاها تا کی قرار است گریبانگیر اهالی استان باشد. و امیدواریم مسئولین گرانقدر حواسشان باشد که یک اشتباه را دو بار تکرار نکنند.

لذا در این خصوص ذکر چندین نکته خدمت مخاطبان گرامی، مسئولان بزرگوار و هم‌استانی‌های عزیز خالی از لطف نیست:

نکته اول: با وجود این که جاده اردبیل سرچم  یک جاده جوان و نوپا به شمار می‌آید و شرکت مطالعاتی مسیر هم اکنون فعالیت دارد این سوال پیش می آید که چرا مسیر پیشنهادی فعلی آقای صدیف بدری آن زمان مطالعه نشده است؟! و چرا مسئولین استان اردبیل که در آن دوران همگی از جنس عمران و راه حتی تا مقام وزارت راه نیز بوده‌اند مشکلات عبور از گردنه کجل را درک نکردند؟!

نکته دوم: اکنون زمان مناسبی است تا علت تغییر مسیر جاده اردبیل- مزرعه- سرخ آباد - منجیل را از مسئولین استان اردبیل و نماینده‌های وقت (اگر در قید حیات باشند) پرسید تا بدانیم پاسخگوی هدررفت میلیون‌ها دلار هزینه احداث جاده بعد از پل مزرعه به سمت گردنه کجل کیست؟

نکته سوم: هزینه ساخت یک کیلومتر جاده در مناطق کوهستانی به گواه مدیر کل راه و شهرسازی استان اردبیل در اوایل دهه نود حدود سه میلیارد تومان بوده است، با حساب سر انگشتی و با حذف هزینه‌های سرسام آور ساخت دوازده تونل، اگر ما هزینه ساخت ۴۵ کیلومتر جاده را با نرخ سه میلیاردی حساب کنیم به مبلغی در حدود ۱۳۵ میلیارد تومان خواهیم رسید!!! که با قیمت دلار در حدود ۱۰۰۰ تومانی مبلغ هزینه کرد ۱۳۵میلیون دلار می شود که با احتساب نرخ دلار امروزی در زمان خودش فقط برای ساخت ۴۵ کیلومتر از جاده سرچم مبلغی در حدود ۵ هزار میلیارد تومان هزینه شده است!!! و نکته جالبتر اینجاست که مهندس حیدری در تاریخ 2 دی 1400 در مصاحبه با سایت بازار هزینه ساخت هر یک کیلومتر راه را در شرایط کنونی بین 50 الی 150 میلیارد تومان عنوان نموده‌اند. پس با حذف 45 کیلومتر جاده فعلی حتی بدون احتساب 12 دستگاه تونل به مبلغ بالای 10 هزار میلیارد تومان خواهیم رسید.
با ذکر اینکه این نرخ ها حدودی می باشد و جا دارد وزارت راه و شهرسازی مبلغ دقیق ساخت جاده سرچم را به رسانه ها اعلام کند، مطمئنا پول خرج شده با احتساب دلار امروزی تفاوت چندانی با محاسبه نگارنده نخواهد داشت.

نکته چهارم: سوال اصلی در این بخش خلاصه می شود که چرا مسئولین، نماینده‌های مجلس شورای اسلامی، امامان جمعه استان، یک بار برای همیشه نمی‌خواهند قبول کنند که راه عبور و مرور اقتصاد استان اردبیل باید از جنوب استان و از مسیر کاملا امن اردبیل - فیروز آباد - خلخال- طارم -منجیل بگذرد؛ باید به این سوال پاسخ داده شود که چرا لقمه باید از پشت سر در دهان گذاشته شود؟! چه اصراری است که فاصله مرکز استان تا تهران و دسترسی به آزادراه‌ها افزایش پیدا کند؟!
مسیر اردبیل تا تهران از طریق جاده سرچم 595 کیلومتر است و یقینا با تغییر مسیر این فاصله بیشتر نیز خواهد شد در حالی که فاصله اردبیل از مسیر بدون گردنه، بدون تونل، بدون خطرات ریزش بهمن و برف و کولاک خلخال طارم منجیل 515 کیلومتر می باشد و از مسیر گردشگری و کشاورزی طارم عبور می‌کند و می تواند آنتن‌های جاده‌های ماسوله و ماسال را نیز به خود وصل کند، چرا همه اینها نادیده گرفته‌ می‌شود؟!

نکته پنجم: با تغییر مسیر به سمت میانه، مسئولین استان اردبیل کمر همت به حذف جنوب استان اردبیل به خصوص شهرستان‌های کوثر و خلخال و بخش های شاهرود و خورش رستم بسته‌اند، و علناً این مناطق زیبا و پر استعداد گردشگری و کشاورزی با تصمیم گیری‌های شخصی و احساسی برخی مسئولین استانی و نماینده‌های مرکز استان از محدوده استان اردبیل حذف خواهند شد.

نکته ششم: به هر حال جاده اصلی خلخال طارم منجیل روزی به بهره برداری خواهد رسید ولی شما باید بابت هزینه‌های گزاف ساخت جاده های باب میلتان در پیشگاه مردم مظلوم استان اردبیل پاسخگو باشید.

نکته هفتم: با وجود گرانی‌های افسار گسیخته و کوچک شدن سفره های مردم جای تعجب دارد که با وجود هدر رفت میلیون ها دلار در ساخت جاده سرچم، یک پروژه جدید در مسیر تعریف می شود و با شناختی که مردم از طراحان پروژه دارند لابد ده سال بعد نیز مسیر جدیدی باب میل نمایندگان وقت مرکز استان تعریف گردد و جای سئوال است که مطالعات علمی و اصولی چه جایگاهی در بین مسئولین استان دارد؟

نکته هشتم: با ساخت جاده اردبیل-سرچم بسیاری از زیستگاه‌های حیات وحش و طبیعت منطقه حفاظت شده آغداغ و از جمله حیات وحش بسیار بکر و نادر دربند مشکول از بین رفت، یقینا با طراحی جاده جدید به سمت سرچم، محدوده وسیع دیگری از این زیستگاه‌ها و طبیعت بکر منطقه بار دیگر از بین خواهد رفت و متاسفانه سکوت سازمان‌های متولی در خصوص حفظ و نگهداری از محیط زیست در اینگونه مواقع بسیار آزار دهنده و غیرمسئولانه است.

نکته نهم: مطالبی در فضای مجازی دست به دست می چرخد مبنی بر اینکه طرح جاده جدید بهانه‌ای برای دسترسی به سمت سد شهریار میانه جهت انتقال آب قزل اوزن به اردبیل می باشد، نگارنده بدون رد و یا تایید این خبر، هر گونه هزینه کرد مازاد به نام جاده سازی را جهت پروژه های مخرب زیست محیطی دیگر مردود می داند. 

پیشنهاد: نگارنده پیشنهاد می‌دهد برای نجات استان اردبیل از جاده‌های صعب العبور و سلیقه‌ای که جز هدررفت بیت المال، به خطر انداختن جان انسان‌ها، تعریف گردنه های مرگبار جدید، بیشتر شدن فاصله تا آزاد راه‌ها و مرکز کشور، تخریب محیط زیست، افزایش مصرف سوخت و ... ثمره‌ای دیگر نخواهد داشت، پروژه ملی جاده خلخال - طارم - منجیل در قطعات مختلف با تزریق بودجه و اعتبارات به جد فعال شود و برای همیشه خیال اهالی شریف استان اردبیل را از داشتن یک جاده امن به مرکز کشور راحت کند.

و اما در اهمیت تاریخی و موقعیت منحصر به فرد مسیر خلخال-طارم- منجیل ذکر این نکات خالی از لطف نیست که طی هزاران سال، در فصول مختلف سال مسیر اصلی دسترسی اهالی آذربایجان به گیلان و فلات مرکزی ایران از طریق خلخال و مسیر خلخال-طارم- منجیل بوده است. در این ارتباط قلعه‌های متعددی در بخش مرکزی و شاهرود خلخال وجود داشت از جمله قلعه واقع در هیروآباد، قلعه کفو خوجین، برج دیدبانی در بالای کوه کیوان، قلعه شال، قلعه دیز و قلعه گیلوان. این قلعه‌ها گویای اهمیت تجاری و نظامی این مسیر هستند.
حمداله مستوفی جغرافیدان مسلمان قرن هشتم ه.ق در کتاب نزهه‌القلوب در مسیر حرکت خود از مسیر فیروزآباد کیوی، خلخال(هروآباد)، خمس، درو و شال بخش شاهرود شهرستان خلخال را توصیف کرده است و به شرح جزئیات این مسیر می‌پردازد.(نزهه‌القلوب، تهران: ناشر دنیای کتاب، چاپ اول 1362ْ صص 2-81). همچنین شاه اسماعیل صفوی نیز بعد از خروج از لاهیجان برای رسیدن به اردبیل از مسیر طارم خلخال اردبیل استفاده کرده است (اسکندر بیگ منشی، عالم آرای عباسی، ج 1،‌ص44 و اعتماد السلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج 2، ص 740)، همچنین در دوره صفویه این مسیر همواره مورد استفاده قرار می‌گرفته است (تاریخ عالم آرای عباسی، ج 1، صص 121 و 549، ج 3، صفحه 1539)، در دوره‌های افشاریه، زندیه و قاجاریه نیز این مسیر بارها برای لشگرکشی مورد استفاده حکام و امرا قرار گرفته است (اعتماد السلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج2، صص 1413-1412).

شرح تاریخی مسیر خلخال-کلور-درام از کتاب «نگاهی به تاریخ خلخال» نوشته زنده یاد «یداله حبیبی» درج شده است(با ذکر منابع اصلی).

نویسنده: رادبه پرنده / تحریریه خلخالیم

لینک کوتاه: khalkhalim.com/b2c17